Thursday, June 29, 2017

Motherhood in Macedonia



One of the most prevalent images of Macedonia in the traditional folk music and literature is that of a mother – a torn, tortured, suffering and grieving mother. Consequently, it shouldn’t come much of a surprise that the prospects awaiting most mothers here are starkly similar to this image. Apart from the fact that in recent years it has become downright dangerous to a woman’s life and health to embark on the adventure called pregnancy and childbirth, the state and society offer very little help and assistance during those tumultuous first years of raising a little member of the proverbial country’s future.
The position of women, and especially women in childbearing age who are increasingly dependent on care and support, as second class citizens is probably most apparent in the public gynecological clinics and wards. The declining state of the country’s healthcare system has paved the way for the flourishing of the private (and expensive) maternity hospitals, which offer a certain standard of services, but are unfortunately out of reach for most of the women in this country. As a result of this, women have no choice but to use the services of state-owned hospitals where the conditions are devastating (which in fact applies to all kinds of state-owned hospitals and clinics in Macedonia), yet what is even more striking is the personnel’s attitude towards their gynecological patients, which is openly condescending, patronizing and borderline insulting in the best of cases, with hidden subtexts of slut-shaming.  

Violence over pregnant women – an indicator of low esteem

The burning issue of violence during childbirth in the Balkans has been written about and Macedonia is no exception, yet somehow the blatant terror suffered by childbearing mothers fails to stir the public or provoke a reaction among the policy-makers. Could this be because of the traditional perception of childbirth as an inherently painful experience, the goal of which is to “tame and humble” the woman into submission and inferiority? There are even testimonies of women being beaten up and yelled at during childbirth, or left completely unattended while going through extreme pain and distress which has resulted in life-long trauma. The personal wants and needs of pregnant women are largely neglected, and women are routinely silenced and trained into a state of semi-slavery (often by means of restrictive abortion laws) under the pretext that they are no medical staff and therefore have no right to give any statements and opinions about their own bodies, or even ask for explicit information on the medical findings so that they can take an active part in the decisions concerning them and their children. On top of this, a recent scandal revealed that a certain gynecologist from a private gynecological clinic had been routinely lying to women trying to conceive by means of IVF that they are pregnant when they, in fact, were not. After an anonymous woman braved into revealing the doctor’s name and misdeeds (facing an avalanche of misogynistic ridicule on the social networks about how stupid she was for being lied to), a line of other women chimed in, claiming that they had also fallen prey to the same doctor, who stripped them of their money and dignity, but that they had felt too ashamed and humiliated to speak up.
In the past decade, there have been a few cases with fatal outcomes to the lives of pregnant women, some due to negligence (anesthesiologists working intoxicated in the most controversial case in Gevgelija), and others from septicemia due to poor hygienic conditions.


Second-class citizens

The statistical data available from domestic and international source indicate a deterioration in the rate of mortality of infants and childbearing mothers in the country in recent years.                According to the data from the State Statistical Office from the Statistical Yearbook for 2015, the rate of perinatal death in the country is 14.3, which is the highest marked level within the EU and almost triple the European average. In comparison, the rate of perinatal death in Serbia for 2015 was 8.9, it is 11 in Bulgaria and 5.7 in Croatia.[1] Infant deaths are most frequent among the Roma, due to the multiple discrimination that Roma women face. What is even more devastating is that despite the Government’s declarative efforts and special programs to protect and care for mothers and infants, the death rates are still going up.
Moreover, our country does not keep statistics on Post-partum Depression, nor does it have any methods of detecting it and offering possibilities for treatment, especially for those who live away from the bigger administrative centers.  In addition, seeking any kind of psychological help is still a social taboo and considered terribly shameful. Consequently, the number of mothers suffering from post-partum depression or anxiety is unknown and it is very difficult to undertake any measures, or advocate for any policies under such circumstances.
Life after the first few months post delivery is also bleak. Often living with their husband’s extended family, placed at the lowest rank of the family social hierarchy according to the Balkan patriarchal tradition and expected to listen and obey, young mothers, especially those in rural and less developed areas, are frequently forced to uphold a strict set of superstitious rites and customs related to childbirth and delivery, some of which can even be considered ridiculous in modern times and most of which are aimed at confining them to the home. The situation is only slightly better for women living in nuclear families, who may be free from the reins of the nonsensical superstitions, but are also often left to themselves work out a balance between childcare (in conditions when the country offers state-subsidized pre-school centers sufficient to cover only 26 percent of the children), household chores (which are traditionally “a woman’s duty”, and men’s engagement is considered as men offering to help the woman) and their professional life (where they often face the threat of dismissal on daily basis, especially in the private sector), which is often a reason for them to curb their ambitions and stagnate professionally. 

Single mothers against the wall
 
Single mothers are one of the most vulnerable groups in the society. Always close to the brink of the abyss of homelessness, there is no state-subsidized housing or employment to help them raise their little ones, apart from a meagre allowance awarded through a tedious bureaucratic procedure. Very often they are perceived as immoral and flawed, “the cancer of society” as a recent tweet said.  The one area where the patriarchal structure of our society may lend women some credibility (within the patriarchal division of roles)  can be traced in the divorce proceedings where they are seen as a the primary custodian, but this is now under a threat due to a new initiative to introduce “joint legal custody” or shared parenting after divorce in the law, under the pretext that single mothers alienate their children from their fathers and take advantage of the alimony (which is very low and insufficient even for our standard, and which a large proportion of fathers avoid paying by taking advantage of various gaps in the law, and even against the law, as there is no effective law enforcement in this area exists). Taking into consideration the context in this country, where women have a much lower financial and social standing than men, where they undertake 4 times more of the domestic and childcare-related chores, where there are indications that as much as 73% of the divorces are due to domestic violence perpetrated by a man and where there are no functional shelter centers and measures for economic support of survivors of violence and their children, this initiative would only cement the status of single-mothers as the outcasts of society.
I end this brief summary of the grave reality of motherhood in Macedonia and on the various (ab)uses of motherhood as an instrument for subordination and disadvantage of women, with a ray of hope because with the recent developments and teaming up of various groups of women to work for common causes we may see the glimpses of a brighter future far ahead.


[1] Source: http://www.reactor.org.mk/CMS/Files/Publications/Documents/smrtnost_na_rodilki_doencinja.pdf

Wednesday, April 8, 2015

Присуство на породување (дел 3 - Срѓан Ѓорѓевиќ)


По Миле Грујовски и Роберт Ристов, третиот татко што се согласи да ја раскаже приказната за присуството на раѓањето на неговиот деца е Срѓан Ѓорѓевиќ, апсолвент на правен факултет, вработен во БЕГ, од Скопје.
Присутен на породувања и на двете негови деца, Срѓан прави паралела меѓу можностите дозволени во приватна и државна болница во Македонија, како и митовите врзани за присуството на татко на породувањето и реалната ситуација (во неговиот случај).

 

1. Во нашево општество присуството на таткото за време на раѓањето на неговото дете се’ уште се смета за непосакувано и неприродно. Зошто и како ти се реши на овој чекор и каков беше ставот на партнерката?

Одлучив да присуствувам на раѓањето на моите деца бидејќи тој момент го сметам за најдрагоценото и најубавото нешто што ми се случило во животот.  Ниту еднаш не се поколебав во својата одлука и не помислив да ги пропуштам двата најважни настани во мојот живот. Уште на почетокот на првата бременост кога одлучив да присуствувам на пораѓањето за да и дадам целосна поддршка на мојата сопруга, наидов на позитивен став кај неа. Бев покрај неа на сите ехо прегледи, ги гледав нашите деца како растат во неа секој месец и едноставно природно дојде да присуствувам и на самиот чин на раѓање. Токму поради тоа, вториот пат не ни размислував, сакав да го повторам претходното искуство уште еднаш.

2. Како беше тоа прифатено од средината (твоите блиски) и од медицинскиот персонал?

Повеќето од моите пријатели беа против кога им кажав дека сакам да присуствувам на раѓањето на моите деца. Сметаа дека не треба да присуствувам, дека тоа не е место каде што треба да бидат присутни и мажи, дека тој момент нема потреба да се споделува, дека не треба да ја гледам својата сопруга во таа ситуација и слично. Сепак мојот став беше цврст, бев решен дека сакам да го споделам тоа искуство со мојата сопруга и дека сакам да бидам присутен кога моите деца ќе дојдат на овој свет.
Кај медицинскиот персонал наидував на различни рекации, некои сметаа дека тоа е нормална одлука и ме поддржуваа, додека други се обидуваа да ме предомислат со зборовите “ќе има крв, да не ти се слоши, па да треба место мајката и бебето, тебе да те гледаме“.

3. Дали и колку сметаш дека твоето присуство беше корисно за твоето дете и партнерка и на кој(и) начин(и)?

Со првото дете, сопругата се породи во една приватна клиника и морам да нагласам дека тој пат бев присутен на целиот процес на раѓање на дете, што не подразбира присуство на таткото само во бокс кога е самиот чин на раѓање. Тој пат, во 2009 година, бев со сопругата уште во предпородилната просторија, секоја контракција ја дишев заедно со неа и се обидував на тој начин да и помогнам колку можам. И зборував цело време, и одвлекував внимание, се со цел да не размислува на болката која што ја трпи. Кога дојде време за одење на бокс, повторно бев до неа, ја држев за главата и ја поттикнував да турка посилно, а исто времено следев до каде е самото раѓање, бидејќи не сакав да пропуштам ништо од тој момент. Кога мојата ќерка дојде на овој свет ме облеаја прекрасни чувства. Веднаш по сечењето на папочната врвца, ми ја дадоа во раце и тогаш се се смени. Едни прекрасни очички гледаа во мене и знаев дека од тој момент мојот живот доби нова смисла. Кога подоцна разговаравме со сопругата за ова искуство, ме информираше дека моето присуство во тие моменти и било од огромно значење и дека мојата поддршка доста и помогнала. Токму поради тоа решив да присуствувам и на раѓањето на мојот син во 2014 година. Овој пат, мојата сопруга се пораѓаше во државна болница и тука владеат други правила. Прво на таткото не му е дозволено да присуствува на целиот процес и нема пристап до предпородилните простории. Иако треба навремено да се информира персоналот дека таткото сака да присуствува на породувањето, тоа е возможно само доколку во моментот на раѓањето е слободен затворениот бокс, кој е оделен од останатите и е на почетокот на родилните сали. Во спротивно и доколку ви е најавено присуството на таткото на породувањето истото може и да не биде дозволено. За среќа во нашиот случај вистинскиот бокс беше слободен и од персоналот ме повикаа во оној момент кога самото раѓање веќе беше започнато. Бидејќи од претходното искуство знаев дека штом е дојдено до овој момент, се ќе заврши брзо, со огромна брзина ја облеков стерилната облека која што персоналот ми ја даде и стигнав токму на време. И овој пат ја поттикнував сопругата да турка и веќе следниот момент го здогледав мојот син. Повторно ме облеаја прекрасни чувства, повторно животот доби поинаква смисла. 

4. Митот вели дека таткото (ако веќе е присутен на породувањето) го поднесува многу потешко и постресно од мајката, и дека медицинскиот персонал треба нему да му посветува дополнително внимание. Каков беше твојот случај?

Како што веќе реков, во мојот случај тоа воопшто не беше така. Јас се трудев да бидам колку што е можно повеќе прибран за да можам мојата смиреност во тие моменти да ја пренесам и на мојата сопруга. Се обидував да ја смеам, да и’ го одвлекувам вниманието зборувајќи за различни теми, а во моментите кога ќе дојдеа контракциите да дишам со неа. Медицинскиот персонал немаше потреба да интервенира, ниту пак да се грижи дополнително и за мене. Можеби е до карактерот на човекот, но повеќе сметам дека е само мит паѓањето во несвест на таткото во оваква ситуација.  


5. Мислиш ли дека присуството на породување те направи поангажиран татко и поосетлив за потребите на партнерката и детето непосредно по породувањето?

Мислам дека вклученоста на таткото во животот на децата во голем дел зависи од неговиот карактер и од желба да биде вклучен во нивниот живот. Тоа според мене не зависи толку многу од присуството на породувањето, но сепак гледањето како децата ти доаѓаат на овој свет има одреден удел.   


6. Колку беше подготвен и вклучен во прилагодувањето на живот со новороденче(иња) дома, честите ноќни будења, подои, проблеми со доењето итн.

Со раѓањето на првото дете настана огромна промена во нашите животи. Се трудев максимално да бидам вклучен во се, менував пелени, заедно со сопругата ја бањавме ќерката, подготвував млеко и и го давав. Вториот пат веќе бев подготвен за тоа што ме очекува, и иако поминаа повеќе од 5 години, за кратко време повторно влегов во штос, менувам пелени, учествувам во бањањето на син ми, го шетам и чувам.

7. Дали претходно присуствуваше на некоја обука во врска со породувањето и ако да, колку ти беше корисна?

И во 2009 година и лани, со сопругата одевме на часовите кои се одржуваат во државна болница. Лично сметам дека тие часови не беа доволно едукативни и практични, и мене не ми беа премногу корисни. Повеќе научив пребарувајќи информации на интернет отколку на часовите кои ги даваат стручни лица.


8. Дали на новите татковци би им препорачал да присуство на породување (се разбира, доколку се подготвени за тоа).

Присуството на породување би им го препорачал на сите татковци бидејќи тоа чувство не може да се опише со еден збор, треба да се доживее. Моментот кога се раѓа плод на взаемна љубов, самото чувство што те облива кога ќе го видиш излегувањето на своето дете и кога за прв пат ќе го земеш во раце е бесценето. Нема ништо поубаво, повредно и почисто во тој момент.



Благодарност и до Срѓан што ги сподели овие интимни моменти, и секако, останува апелот да се избориме за солидни претпородилни обуки и програми, како и реална можност за присуство на породување на сите заинтересирани татковци и партнери.

Wednesday, February 25, 2015

The systematic decline of women's rights in Macedonia





In recent years Macedonia has undergone a very subtle, yet dreadfully pervasive deterioration of the situation with women's rights. Mainly unnoticed or overlooked, the government latched on the popular, deeply misogynist sentiment of the suffering mother (a metaphor often used for the country itself) and after the initial surge of promise with the introduction of the gender quotas in 2006 and the adoption of the Law on Equal Opportunities for Women and Men, which paired with the history of equal treatment from the previous system led to even higher percentages in female representation in certain areas compared to the EU average[1], things started moving downwards steadily, without sufficient public resistance.

It can arguably be claimed that the ploy began with the anti-abortion posters and newspaper ads which started littering the public space out of nowhere circa 2006-2007 without anyone claiming responsibility for them. The ads depicted graphic images of babies, fetuses in-utero and aborted fetuses making use of the age-long tactic of instilling and heightening the feeling of guilt in women faced with abortion. The condemnation and the several guerilla actions organized by NGOs and informal groups aimed at neutralizing the negative influence of these actions did not manage to eradicate the propaganda which later progressed into different forms, such as the launch of the website Say No to Abortion or the Government's campaign aimed at raising awareness about the harmful consequences of abortion. Little did we know or suspect at the time that exactly those materials served as introduction to the additional restrictions on the Law on Abortion adopted in the summer of 2013.

This went hand in hand with the start of the Government's campaign for an increase in the birth rate in 2008 consisting of programs for increased government financial support for a third and  a fourth child in a family - a measure which was planned to be offered solely in those regions with lower birth-rates that "accidentally" turned out to be regions populated predominantly with ethnic Macedonians, which is the reason why it was overturned by the Constitutional Court and hence started to apply everywhere in the country. The TV advertisements from this campaign, which runs to date, heavily rely on the traditional patriarchal male and female roles featuring a young unemployed couple in which the woman convinces the seemingly uninterested man to keep the baby because "it is going to be a boy, and he will have your eyes", and, even more prominently, older men, alpha-males, self-assuredly telling the story of their lives against background footage presenting them as wealthy gentlemen and authoritatively claiming that "family is the greatest treasure". One of the ads goes as far as congratulating a father in a hospital for the "murder of a healthy child", which, due to the fierce reaction of the civil society and the public, was censored and at present the full version is only aired at night.  The campaign was also boosted with the broadcasting of a TV show, "It's Time for a Baby", on the publicly-funded broadcasting service, often featuring lower-class, prematurely aged women and men, nearly socially-deprived, who claim that having lots of kids is always a good idea and that they may not have jobs, but they are happy with their children, although in reality most of them resort to having three or four children simply in order to qualify for the financial assistance because they rarely have access to any other means of survival.

This anti-female discourse has traditionally found a great supporter in the Macedonian Orthodox Church. Thus, while giving a statement for a national television on the occasion of the Easter Holidays, the Metropolitan Petar from the Bitola Diocese reiterated the stance that abortion is absolutely unacceptable to the Church, blamed women for the high rate of divorce, and also added that women are the ones to either save or destroy the country, proceeding  to quote one of Saint Paul's biblical misogynist quotes. The fierce public reaction by the feminist and women's rights organizations prompted an explanation on the part of the Metropolitan in which he, naturally, further elaborated on the traditional role of the woman as a child-bearer and home-maker who must be subservient to the man, yet somehow, paradoxically, has even greater rights then he does.

What went parallel with all these transgressions was a consistent exercise of the "traditional female obedience" portrayed and explicitly encouraged in all the areas of public life, starting from the female politicians from the ruling party pleading "submissiveness" to the Prime Minister; the increased aspect of the "family comes first" and "how to balance a career and family" in the rhetoric concerning prominent businesswomen; the systematically ignored situation with the seamstresses who are the main breadwinners in some of the eastern parts of the country, yet work in substandard conditions for less than minimum wages and are constantly subject to molestation and harassment; the media, which in the race for increased sales and hits, have resorted to even more blatant sexism and unashamed objectification and exploitation of the female body; slut-shaming on the social media and in the media (the most popular hashtags on twitter usually ridicule, or condemn "excessive" female sexuality or promiscuity - slut is one of the most frequent trending topics, while newspaper articles, often muse over the "immorality" of the new generation of young girls who offer sexual services for a simple smart phone, or a dinner out a few drinks). Women are shamed for dressing provocatively, for asking for free access to means of contraception or for getting involved in non-committing sexual intercourse.  

Even the Prime Minister himself felt the urge to address the issue in 2012 on VMRO's Day, urging women to have more children in order to "save the nation", qualifying the fight against low representation of women in business and politics as "...some sort of women's rights... men's rights..." - a part of his speech which was not translated in the English version of the address on the official web-portal of the PM.

All of this fit very well with the traditional, patriarchal idea of the "role of a woman" within the Balkan societies and gradually led to the culmination in 2013 when the new restrictions to the law on abortion were published and then expressly adopted without sufficient public debate during the summer holidays in order to avoid a fiercer reaction from the public. The restrictions introduced a mandatory written request for abortion, consultative sessions about the possible advantages of the proceeding with the pregnancy, and a waiting period of three working days before the actual intervention is performed. Among the consequences of the measures could be a delay in the procedure, possibly leading to the expiry of the legal deadline for abortion which is 10 gestational weeks, as well as the additional burden on the socially and economically most disadvantaged women, especially those not living in the few towns where the clinical centers offering termination of pregnancies are located, as well as them being exposed to additional travel expenses. The law also stipulated that the woman's partner had to be informed about the termination of the pregnancy - a provision which was severely opposed by the public and the civil sector in the country and consequently withdrawn. 

The NGOs and informal organizations dealing with women's rights united in a single civil front called Matka - a platform for free access to safe abortion that organized events and published a newspaper and videos to raise awareness about the consequences of the law. Unfortunately, they were not able to stop it from being adopted.  What's worse, the bylaws dealing wit h urgent procedures and atypical cases have not yet been passed, thus putting a strain on the lives of women who are in need of urgent procedures due to intrauterine death or anomalous fetuses. The only bylaws that have been adopted are those concerning the counseling sessions stipulating that prior to an abortion, a woman is bound to listen to the fetus's heartbeat and have a mandatory ultrasound screening.

At present, the many transgressions against the fundamental human rights of women that  triggered gradual, but ever-increasing articulation of anger, have finally resulted in the establishing of the Gender Equality Platform in December 2014, uniting NGOs and informal feminist and leftist organizations. The Gender Equality Platform has already managed to thwart the attempt of the Health Insurance Fund to shift the responsibility for payment of the maternity allowance to the employers (money that the Fund planned to later compensate for). This by no means marks an end of the struggle, and the prospects are definitely not very bright; however, the recent student protests and social unrest in Macedonia leave space for hope that, if they occur, the long-awaited changes would finally take into consideration the specific situation of women in society and on the labour market.

Published in http://www.bilten.org/?p=4932
photo: Vancho Dzambaski




[1] http://www.sobranie.mk/WBStorage/Files/KEMBroshura.pdf

Monday, June 30, 2014

Пет години љубов (и многу други работи)

Обид да документирам дел од заедничкото секојдневие, ритуали и традиции од изминативе години.
An attempt to document bits and pieces of everyday life, rituals and traditions from the past five years.

Викенд појадок
Weekend breakfast

Слободни активности и комуникација
Leisure and communication

Организациски способности, уредност
Organization skills, tidiness

Поделба на домашни обврски 1 (според афинитети)
Sharing housework 1 (according to preferences)
Поделба на домашни обврски 2
Sharing housework 2
Спорт
Sport

(Малку стереотипи) Омилени (пролетно/есенски) чевли
(Slightly stereotypical) Favourite (spring/autumn) shoes

Љубовта, материјализирана
Love, materialized

*Не се прикажани: безброј тантруми и протести, искакани пелени, аливца и чаршави, и родителски караници за се' и сешто. Ама тоа во друг пост.
Not pictured here: countless tantrums and protests, dirty diapers, clothes and bed-sheets, as well as parents' quarrels about all sorts of things. More on that in another post.

Tuesday, June 17, 2014

Присуство на породување (дел 2 - Роберт Ристов)

По Миле Грујовски, вториот татко што се согласи да разговара со мене во врска со неговото (не)присуство на раѓањето на неговиот син, е Роберт Ристов, актер во Театар Комедија - Скопје. 
И покрај неговата целосна подготвеност и огромна желба постојано да биде покрај партнерката и детето во текот на процесот на породување и да им ја даде својата поддршка, тоа не му било дозволено поради политиката на „ајде брзо сечи папочна врска и сликај“ на ГАК при Државна болница.



1. Во нашево општество присуството на таткото за време на раѓањето на неговото дете се’ уште се смета за непосакувано и неприродно. Зошто и како ти се реши на овој чекор и каков беше ставот на партнерката?

Мојот став е сосема поинаков. За мене најприродно е од моментот на зачнувањето, па се' до раѓањето на детето, таткото да биде рамноправно вклучен во се што е поврзано со бременоста кај партерката, што подразбира: заеднички избор на гинеколог кој ќе ја прати бременоста, присуство на таткото на самите прегледи, заеднички одлуки за избор на лекар за 4Д ехо, и сите останати неопходни контроли и прегледи. 
Тоа подразбира заедничко радување на сите нови моменти поврзани со растењето на плодот/ембрионот, но и споделување на товарот од сите можни компликации, и барање на заедничко решение за истите. Сметам  дека татковците кои се држат понастрана од тој процес губат многу, зашто за мене родителствувањето започнува од моментот на зачнувањето.  

2. Како беше тоа прифатено од средината (твоите блиски) и од медицинскиот персонал?

Сите оние кои добро ме познаваат можеа да претпостават дека ќе бидам дел од скоро се' поврзано со бременоста на жена ми. Секако дека во одредени ситуации, не по моја желба (пред се' заради некакви професионални ангажман), се има случено да бидам отсутен во одредени ситуации, но потоа барав задолжителен брифинг за тоа што било и како било, и што е она што би требало да го знам. Секако дека и кај мојата партнерка ја имаше таа потреба да сподели се' со мене. Она на што во моментот се сеќавам дека го имам испуштено  е час за идни родители во државна.
Што  се однесува до мединцинскиот персонал, за повеќето од нив тоа беше сосема нормално, освен  во саатите пред и за време на породување, каде на сам почеток еден од лекарите ме праќаше во кафана, да мавнам пивце, зошто се уште беше рано за „ФОТОГРАФИРАЊЕТО НА БЕБЕТО И СЕЧЕЊЕТО НА ПАПОЧНАТА ВРВКА“, и дека породувањето ќе се случи во утринските часови.
Заминав дома на досредување на домот (не дека немаше кој, туку ќеиф ми беше јас со моја енергија да го досредам останатото) се вратив по околу 2 часа, и истиот доктор ме дочека со: „ГЛЕДАШ, ДЕКА СЕГА, ПОСЛЕ КАФАНЧЕТО, Е МНОГУ ПОЛЕСНО“...

3. Дали и колку сметаш дека твоето присуство беше корисно за твоето дете и партнерка и на кој(и) начин(и)?

Сметам дека споделувањето на моментите во една врска, во случајот - бракот, е многу важен момент... Истото ги зближува партнерите, и од истото се гледа дека мажот искрено се грижи за тоа низ што се' минува жената, во случајов - за време на тој породување. Во мојов случај, по целоноќното мерење на болничкиот ходник,  моето однапред најавено присуство за време на породување, не по моја желба, туку според правилникот на државна, беше сведено на: „ПОБРЗО ОБЛЕЧИ ГО МАНТИЛОТ ОТИ ЌЕ ИЗЛЕЗЕ БЕБЕТО“,  и на: „АЈДЕ,  СЕЧИ ЈА ПАПОЧНАТА! МОЖЕШ ДА ФОТОГРАФИРАШ, ПА ИЗЛЕГУВАЈ... НА МАЈКАТА И ДЕТЕТО ИМ ТРЕБА ОДМОР!“
Тоа што не ми дозволуваа да присуствувам  во просторијата за време на породувањето (освен последните две минути), и при секое приближување ме бркаа зад вратата од соседниот ходник, не ми олесни многу, зошто бев сведок на криците кои ги препознавав дека се од жена ми.
Фаќањето на делови  од дијалогот што се одвиваше внатре (во моментите кога се  прикрадував до вратата), само ми ствараше дополнителна конфузија заради немањето на јасната слика... Вистински бев исплашен за животот на жена ми, и за малото, а не бев во состојба да помогнам, ниту да направам нешто околу нејзиното мотивирање и поддршка, бидејќи ја познавав подобро од било кој присутен во породилната сала.
Како и да е, сепак верувам дека честите телефонски јавувања, пред самиот чин, загриженоста за тоа како ги поднесува породилните болки, свесноста дека сум на само неколку метри од породилната сала, загрижен за нејзе и за бебушот, дека тоа навистина и има значено.

4. Митот вели дека таткото (ако веќе е присутен на породувањето) го поднесува многу потешко и постресно од мајката, и дека медицинскиот персонал треба и нему да му посветува дополнително внимание. Каков беше твојот случај?

Секако дека во ходникот бев многу испаничен и загрижен, низ главата  ми се свртеа стравови од работи кои не би сакал никогаш никому да се случат. Кога влегов во салата за породување се обидов да го сокријам истото, и се надевам дека  успеав во тоа.  И не, не ја сечев папочната врвца, моето присуство во болницата не беше заради тоа... Најважното ми беше што и двајцата се живи и здрави.
Утредента следуваа мекици, сите беа видно возбудени и расположени, а јас со мислите бев во државна, како неделив дел од нив двајца... Многу ми фалеа... сето друго што се случуваше ми беше толку небитно.

5. Мислиш ли дека присуството на породување те направи поангажиран татко и поосетлив за потребите на партнерката и детето непосредно по породувањето?

Можеби делумно, бидејки бев сведок на сите тие компликации, таа неизвесност и ризик... Но, сметам дека ангажиран татко може да биде и оној кој не присуствувал на породувањето. Тоа е нешто што човек одвнатре го има или воопшто го нема освестено. За мене тоа повеќе е сврзано со карактерот на таткото.

6. Колку беше подготвен и вклучен во прилагодувањето на живот со новороденче дома, честите ноќни будења, подои, проблеми со доењето итн.

За многу од работите бев подготвен, а за некои за кои не бевме се прилагодувавме и заеднички баравме совети и решенија.

7. Дали претходно присуствуваше на некоја обука во врска со породувањето и ако да, колку ти беше корисна?


Да, присуствував на некои од часовите во Државна Болница и сметам дека се корисни, пред се околу собирања на дополнителни совети и информации.

8. Дали на новите татковци би им препорачал да присуство на породување (се разбира, доколку се подготвени за тоа).

Тоа е индивидуална работа. Што се однесува до мене, дај боже да имаме и второ, секако дека би бил присутен. Се надевам дека работите во државна веќе се променети на добро и дека ја  имаат сфатено вистинската потреба за присуство на таткото за време на породувањето и дека таа потреба повеќе не ја сведуваат на желба за фотографирање и сечење на папочната врвка.


Искрено му благодарам на Роберт што реши да ја сподели својата приказна тука, се надевам дека во скора иднина младите татковци и мајки како него ќе успеат да извршат доволно притисок врз институциите да им дадат на татковците реална можност да бидат партнери и да пружат вистинска поддршка за време на породувањето, и нема да дозволат да бидат сведени само на формални позери.