Интервју со Бојан Митаноски - лекар-гинеколог, во врска со минатогодишните промени на Законот за абортус

Иницијативата Матка беше оформена од неколку граѓански здруженија што се залагаат за права на жени и родова еднаквост по донесувањето на спорните промени на Законот за абортус, со кои додатно се отежна слободниот пристап до оваа медицинска интервенција и се воспоставија низа административни препреки при неговото извршување.

Следи интервју (направено заедно со Борјана Мојсовска) што беше објавено во вториот број на Избор со Бојан Митаноски - лекар-гинеколог, во врска со минатогодишните промени на Законот за абортус.

1. Дали сметате дека со промените на законот ќе се зголеми стапката на нелегални абортуси, особено во руралните делови на државата?

Веројатно да, затоа што кога жена ќе се одлучи за прекин на бременост, тоа е одлука која е најчесто претходно размислена и конечна. Ретко кога, и покрај сето убедување тоа да не се прави, некоја пациентка ќе се предомисли. Со рестриктивен закон, во земја како што е РМ постои голема шанса да се зголеми стапката на нелегални абортуси или едноставно жените тоа да го прават во други, соседни земји со полиберални закони по тоа прашање.

2. Од вашето искуство, по легално извршен абортус, колку жени имале проблеми со повторно забременување или со репродуктивното здравје?

Да бидам јасен, хируршкиот абортус е инвазивна процедура и како таква си носи ризик и е дефинитивно најлошата метода на избор во нешто што се нарекува планирање семејство. Постојат серија на можни компликации и ризици од кои најсериозна е перфорацијата на матката која се случува во просек кај 1/1000 жени, потоа заостанат дел од концептусот кој е случај кај околу 10% жени (па е потребно повторување на зафатот), ифекции, анестезиолошки компликации итн. Најчеста доцна компликација е тнр. Асхерманов синдром, оштетување на слузницата на матката како резултат на преагресивен зафат, а такво нешто навистина подоцна значи и проблем за повторно забременување. Важно е да се каже дека кога абортусот го прави лекар кој е соодветно обучен, во институција во која такви зафати треба да се прават, тогаш навистина сите рани и подоцнежни компликации се сведени на најмала можна мерка и навистина многу ретко  се причина за проблеми за повторно забременување. Да бидеме реални, царскиот рез претставува многу поголем проблем за следно забременување и воопшто за текот на следната бременост отколку адекватно извршениот артефициелен абортус.

3. Еден од најчестите аргументи/митови на опонентите на абортусот е дека жените по тоа искуство остануваат психички осакатени и цел живот се кајат за таа одлука. Како би го прокоментирале ова?

Сметам дека тоа не е точно, доколку одлуката за прекин на бременост е донесена свесно и е волја на самата жена.

4.   Кои се предностите и недостатоците на медикаментозниот абортус и кој е вашиот став кон него?

Медикаментозниот  абортус е успешен во над 90% случаи кога е навреме применет, идеално некаде пред 6 гестациска недела. По земањето на медикаментите текот на настаните е  сличен како кај комплетниот спонтан абортус. Во околу 5% случаи е потребно сепак да се изврши класичен хируршки зафат, затоа што не се исфрла докрај целиот концептус, но и тој зафат е обично поедноставен, затоа што се елиминира помалку ткиво и помалку се оштетува слузницата на матката. Генерално, медикаментозниот абортус во голема мерка ги елиминира сите хируршки ризици на „класичниот“ абортус. Секако дека се работи за процедура која треба да биде спроведена и пратена од соодветно обучен за тоа кадар и институција!

5.   Кои мерки сметате дека најмногу ќе придонесат за намалување на бројот на несакани бремености?

Адекватна едукација на населението, особено по прашање на контрацепцијата. Во РМ една од најчестите причини за артефициелен абортус е и економската состојба на поголем дел на населението. Алиенацијата е проблем кај развиените земји, каде алчноста по материјални добра, како начин на живот - го негира самиот живот. Одговорно тврдам дека ситуацијата со женската популација во РМ не е таква и не може да се споредуваме со најчестите причини за арт. абортус во, да речеме, една Германија. Жените во Македонија САКААТ да раѓаат. Да се вратам на контрацепцијата... ова е сепак 21 век и бременост е нешто што со денешниот начин на живот, треба да се планира. Постојат многу митови во врска со методите на контрацепција и навистина е штета колку сите ние и од аспект на лекари и од аспект на пациенти малку правиме за адекватна едукација на населенито по тоа прашање. Тоа е вистинска срамота за сите нас како општество. А тоа е лекот против абортусот како таков.

6.   Од вашето искуство, со каков став на околината се соочуваат жените што сакаат да прекинат несакана бременост?

Зависи од тоа што подразбираме под „околина“... од односот помеѓу индивидуата и нејзината околина. Поблиска или подалечна. Специфичностите на едно примитивно општество како ова нашево секако треба да се земат предвид.

7.   Според вас, дали државата им нуди соодветна институционална поддршка на оние жени што ќе решат да задржат непланирана бременост и да бидат самохрани мајки?

Сметам дека државата не им нуди соодветна институционална поддршка ни на сите жени со планирана бременост. Живееме во време на криза...со децении наназад, која е се поизразена. Нашата држава - тоа сме ние самите...додека сите ние не почнеме радикално да се менуваме, секој сам, индивидуално, да си пружиме рака еден кон друг конечно... се дотогаш нема да створиме услови во кои нашите деца ке имаат можност да го достигнат својот полн човечки потенцијал и да бидат подобри луѓе од нас самите.

8.   Исто така, што мислите за условите во кои се одгледуваат оние деца што се напуштаат/даваат за посвојување веднаш по раѓање?

Да бидам искрен, не располагам со доволно информации да одговорам адекватно на ова прашање.

9.   Според дневникот „Вест“, неколку години по ред расте бројот на умрени доенчиња, како и бројот на мртвородени. Здравствените власти оваа состојба досега ја објаснуваа со тоа што повеќето од умрените доенчиња се предвреме родени, бидејќи мајките за време на бременоста не биле соодветно следени од гинеколог или затоа што се родиле со одредени вродени аномалии. Со оглед на овој факт, како ја доживувате кампањата за трето дете, и додатните рестрикции на законот за прекинување на бременост?

Не треба да постои „кампања за трето дете“. Треба да постои кампања за деца, а тоа во нашиов случај значи да си го средиме општествово конечно. Мислам дека ова го покрив со одговорот  во прашање бр. 7.

10.  Кои мислите дека ќе се финалните резултати од промените во Закон за прекин на бременост по однос на разните социјални групи, т.е. кои социјални групи на жени ќе бидат погодени од дополнителните ограничувања во пристапот до безбеден и легален абортус?

Па сигурно не оние кои располагаат со доволна количина на материјални средства, од која и страна да погледате на проблемот.

Слични содржини можете да прочитате во Избор, весникот на Матка.