End of an era

Никола Мартиноски

Пред околу еден месец со син ми, по 2 години и три месеци од неговото раѓање, или вкупно 27 месеци, ја завршивме нашата убава и (релативно) долга приказна со доењето.

Одбивањето се сосем случи спонтано и на мое големо изненадување, а и спротивно на предупредувањата на најголем дел од блиските, скоро безболно. Веќе подолг период му најавував на син ми дека наскоро ќе нема веќе доење и претпоставувам дека и тоа одигра улога во неговото лесно прифаќање на промената. Подоите ни беа сведени на минимум - само пред заспивање и ако се разбудеше во текот на ноќта, или во ситуации кога беше екстремно вознемирен. И така, во текот на една недела кога имав многу работа а истовремено бев и малку настината па спиев во друга соба едноставно сфатив дека веќе поминале неколку дена без тој ноќен ритуал.

На крај, без експлицитни и трауматични демонстрации на незадоволство и некоја голема тензија заврши последната директна физичка врска помеѓу мене и моето дете. Од оваа дистанца можам да кажам дека и двајцата имавме апстиненцијална криза, малиот стана многу покенкав, јас понервозна, а времето потребно за детето да се смири и заспие навечер се зголеми за најмалку десет пати, ама син ми никогаш и не бил цврст спијач, така што и тоа го пребродуваме без некоја посебна драма.

Го пишувам ова затоа што забележав дека има доста притисок врз мајките што решаваат да ги дојат своите деца подолго од она што е општествено „препорачливо“ -  околу една година.
И покрај препораките на Светската Здравствена Организација за доење до 2 години, а и покрај зголемената свест за предностите од доењето, мајките што ги прекршуваат овие непишани правила не поминуваат без доза на потсмев, а често и самите се цензурираат и тивко си се потсмеваат за да удоволат на општествено прифатените норми за доењето како нешто срамно, особено по извесна возраст на детето.

Поради општото ниско ниво на толеранција и поддршка за доењето во пракса (за разлика од неговото величање и мистификација во теорија) ова ќе биде прв од серија постови посветени на доењето. Би сакала само да нагласам дека со овој обид за промоција на доењето никако не би сакала да ги омаловажам родителите што од било какви причини се решаваат да користат адаптирано млеко. Едноставно сметам дека би било убаво кога доењето би станало прифатено во иста мера и на ист начин (особено во јавност) како хранењето со шишенце.

Истовремено ги повикувам сите мајки кои ја делат оваа филозофија и сметаат дека е потребна поголема демистификација и поддршка за доењето и доењето во јавност, да ми пратат слики од себе како дојат (може повеќе или помалку експлицитни) за да направам колаж (кој се разбира ќе ја вклучува и мојата слика), а исто така добредојдени се да ги споделат своите размислувања/доживувања врзани за доењето.

Интервју со Агнес Годар: Жени во филмот

Во краткото обраќање по доделувањето на наградата, Агнес Годар - првата кинематограферка-лауреатка на признанието за особен придонес на Фестивалот „Браќа Манаки“ - рече дека ја прима во име на сите непознати жени зад камерите чиишто имиња до сега не биле спомнувани и се надева дека оваа статуетка отвора нови врати за многу други од нив.
Скромна и тивка, Агнес се потруди да проговори за дискриминацијата присутна во нејзината фела, иако, како што вели, професионално се труди тој аспект на нештата едноставно да го третира како „дел од работата“.

1. Во феминистичката филмска теорија терминот „машки поглед“ се користи за да го дефинира движењето на камерата и претставувањето на наративната акција од машки агол. Ова е највоочливо во љубовни сцени, кога гледната точка е скоро секогаш таа на хетеросексуалниот маж.
Дали некогаш сте се обиделе да ја изместите оваа перспектива?

Не би била сигурна до кој степен сум се среќавала со ова, иако дефинитивно е присутно како појава; во секој случај, мојата гледна точка е поинаква во смисла дека мене како директорка на фотографија ме интересираат и мажи и жени, а целта не ми е да дадам предност на машкиот принцип - поентата според мене лежи во нешто сосем друго - всушност би рекла дека додека работам, мојата цел е да се обидам да ја дофатам мистеријата на ликот, а со тоа и мистеријата на човечкото суштество, без разлика дали тоа е маж или жена, се стремам да ја разоткријам мистеријата во нив.

2. Во вашиот професионален живот, можете ли да забележите промена во ставот кон жените кинематограферки? Дали работите стануваат полесни? Како ви беше на почетокот, а како е сега?

Да, дефинитивно, има напредок, односно има се’ повеќе жени што работат зад камерата во споредба со порано. Јас сум свесна дека имав многу среќа што сум Французинка, затоа што француските сниматели не само од претходната генерација, туку би рекла и од генерацијата пред нив, им даваа можност и на девојки да работат зад камерата - барем тоа беше мојот случај, но свесна сум дека имав и среќа. Промената сега е во тоа што има многу поголем број жени што работат како режисерки, кинематограферки, асистентки на камера итн. Сепак, се’ уште има еден вид на граница, невидлива бариера затоа што над одредена сума на филмски буџет веќе не може да се најдат жени на оваа позиција. Во високобуџетните филмови се’ уште нема место за жени снимателки, можеби со исклучок на една, мислам во САД.

3. Дали сте почувствувале разлика во работата со мажи и жени режисерки? Дали вам тоа ви играло некаква улога?

Па, вистина е дека повеќе сум работела со жени отколку со мажи, и не знам зошто е тоа така, не е некој свесен избор, едноставно така се склопиле коцките; инаку, мислам дека нема некоја разлика дали е маж или жена во прашање, тоа е личност која треба да се запознае, да се научи како работи и што бара; тоа е само прашање на карактер, а не на сексуален идентитет. Вистина е дека мажите и жените се различни, но тие се ралични како индивидуи, како човечки суштества.
И она што јас секогаш се обидувам е тоа што секогаш правам напор да и’ излезам во пресрет на таа личност, да се обидам да сфатам дали има некоја препрека на патот до она што сакаме да го оствариме и кога има, тоа едноставно го третирам како дел од работата, а не како прашање поврзано со тоа дали режисерот е маж или жена, инаку тоа би била изгубена битка.

4. Дали мислите дека некогаш не сте добиле работа на филм заради тоа што сте жена?

Да, еднаш. Многу ме привлекува темата на воени филмови, многу ми е интересна и морам да признаам дека многу ја сакам и сметам дека е важно да се обработува во филмови, па бев на средба со еден режисер што спремаше ваков филм, но ми кажаа дека не сум избрана поради тоа што сум жена. 

Изненадена сум што ви кажале експлицитно, морам да признаам.

Да, во некои земји така оди тоа, едноставно ви кажуваат во лице; и не знам што е подобро, и што е полесно. Да се навратам на примерот, не ми кажаа директно, ми кажаа подоцна, но и самата претчувствував, веќе ми беше јасно.

5. Во Македонија имаме две академии за филм, но во моментов немаме девојки запишани на катедрите за камера таму*. Како можеме да охрабриме повеќе девојчиња да го најдат својот пат таму?

Би рекла дека најдобриот начин би бил да се пристапи на проблемот е без овој концепт на бидување жена како спротивно на маж. Ако се почне од ваква позиција за кратко време тоа нема да фукционира затоа што тежината на предизвикот е преголема. Сметам дека девојките едноставно треба да го направаат тоа што сакаат, да го изодат својот пат и да не обраќаат многу внимание на тоа, или да го сметаат за дел од работата.

Но што ако средината не го одобрува нивниот избор и се обидува да ги убеди дека тоа не е работа соодветна за девојка, како можат да се борат против тоa?

Па, треба да ја сменат средината, да се обидат да најдат нови луѓе кои би ги поддржале затоа што тоа не е толку рационална работа, и освен ако не се психоаналитичари би им било многу тешко да се борат со тој притисок. И мораат да бидат многу храбри. 

6. Вие сте првата кинематограферка - лауреатка на Наградата за особен придонес во светската филмска уметност. Дали сметате дека има некои други жени-снимателки на коишто требало да им се даде оваа награда досега? Некои жени што се многу добри во нивната работа, но на кои не им било дадено должно признание?

Да, најверојатно, мислам дека има жени што ја заслужиле и пред мене, но не би било многу конструктивно ако се навраќаме на минатото. Да речеме дека ова им дава добра перспектива на работите и кога веќе се случило најверојатно ќе ја отвори вратата за следни добитнички.

7. Што би им советувале на сите девојчиња што сакаат да станат она што сте вие - добра кинематограферка.

Би им кажала дека ако сакаат да го работат ова, ако имаат желба, дека мора да ја задржат својата убеденост и на тој начин ќе успеат. Мислам дека не е добро ако се трудат да се вклопат во постоечкиот стандарден модел; би биле посилни ако останат верни на себе и ги изразуваат своите интимни убедувања. Тоа е најдобриот начин.

Доколку сакате да дознаете нешто повеќе за пристапот на Агнес Годар кон нејзината работа  прочитајте тука и погледнете го ова видео-интервју. За нејзината биографија, кликнете тука.

*информацијата ја добив од студентите на катедрите за камера

Фото: република и фешнел.

Шкртање по ѕидови

Одлуката да му дозволам на син ми да шкрта по ѕидови беше една од најостро осудуваните што ги донесов како родителка од потесната и поширока околина :)

Многумина (со право) мислат дека треба да постои извесна дисциплина и ограничување на детската слобода за креативно изразување на заедничкиот простор во домот, па решенија како цртање по големи хамери хартија залепени за ѕидот, или шкртање на само еден ѕид, или само во детската соба ми изгледаа компромисни и прифатливи, но со оглед на тоа што и онака планиравме бојосување на целиот стан оваа пролет, му дозволив на син ми да прави што сака со ѕидовите.

Целата приказна започна сосем случајно, а заврши со повеќе слоеви на слики со пенкало, дрвени боички и креди на буквално секоја ѕидна површина до која што син ми имаше пристап и некои од нив беа навистина убаво осмислени и обоени... па... шкртаници. Имаше еден период кога детето баш по цел ден си шкрташе па и јас си добив сериозни опомени од околината дека тоа веќе ги преминува сите граници.

На крај, приказната заврши со тоа што по бојадисувањето син ми сосем изгуби интерес за ѕидовите како медиум за креативно празнење и продолжи со некои други слични активности, така што засега, јас - попустливо-наметливата мајка - сум морален победник во ситуацијата.

Зборот ми е, што би било најпаметно да направам во случај скриениот мурален гениј во син ми повторно да се разбуди? Ако се најде некој повеќе или помалку искусен родител/ка како го чита ова, навистина би сакала да чујам како би/сте се справиле со ова :)